در دنیای دندانپزشکی، پرکردن دندان یکی از رایج‌ترین روش‌های درمانی برای مقابله با پوسیدگی است. آمالگام دندانی، که به‌طور عامیانه با عنوان “پرکردگی نقره‌ای” شناخته می‌شود، یکی از قدیمی‌ترین و پرکاربردترین مواد پرکننده در تاریخ دندانپزشکی است.
آمالگام دندانی چیست؟
ترکیبی از چند فلز مختلف از جمله جیوه (در حالت مایع)، نقره، قلع، مس و گاهی روی که ماده‌ای مقاوم و ماندگار برای پر کردن پوسیدگی‌های دندان را فراهم می کنند، آمالگام گفته می شود.
این ماده بیش از ۱۵۰ سال است که در دندانپزشکی استفاده می‌شود و همچنان در برخی موارد گزینه‌ای قابل اعتماد و مقرون‌به‌صرفه باقی مانده است.
چرا هنوز از آمالگام استفاده می‌شود؟
اگرچه امروزه مواد ترمیمی سفید (کامپوزیت‌ها) محبوب‌تر شده‌اند، اما آمالگام به دلایل زیر همچنان کاربرد دارد:
- دوام بسیار بالا: حتی تا ۱۵ سال یا بیشتر
- مقاومت زیاد در برابر فشار و ساییدگی
- هزینه‌ی کمتر نسبت به سایر مواد پرکننده
- سهولت استفاده در شرایط خاص (مثلاً در دندان‌های خلفی با دسترسی سخت)
معایب آمالگام دندانی
با وجود مزایا، آمالگام معایبی هم دارد که باید مدنظر قرار گیرد:
- ظاهر فلزی و تیره: برای دندان‌های جلویی مناسب نیست.
- حاوی جیوه: که در صورت آزاد شدن ممکن است نگرانی‌هایی از نظر ایمنی ایجاد کند، اگرچه سازمان‌های معتبر مانند ADA و WHO استفاده‌ی آن را بی‌خطر اعلام کرده‌اند.
- احتمال حساسیت به فلز در برخی بیماران
- امکان ترک‌خوردگی دندان در طولانی‌مدت به دلیل انقباض و انبساط فلز
آیا آمالگام برای همه افراد مناسب است؟
خیر. استفاده از آمالگام برای برخی افراد مناسب نیست، از جمله:
- خانم‌های باردار
- افراد دارای حساسیت به فلزات سنگین
- افرادی که ظاهر زیبایی برایشان اولویت دارد
برای این گروه‌ها، استفاده از کامپوزیت یا سرامیک توصیه می‌شود.
جایگزین‌های آمالگام
با پیشرفت فناوری‌های دندانپزشکی، مواد ترمیمی دیگری وارد بازار شده‌اند که از نظر زیبایی و ایمنی مزایای بیشتری دارند:
- کامپوزیت رزین: ظاهری مشابه دندان طبیعی، اما دوام کمتری نسبت به آمالگام دارد.
- سرامیک (پرسلن): زیبایی و دوام بالا، اما با هزینه‌ی بیشتر.
- طلا: بسیار ماندگار ولی بسیار گران.
جدول مقایسه پرکردگی دندان: آمالگام، کامپوزیت، سرامیک و طلا
| ویژگی / ماده | آمالگام نقره‌ای | کامپوزیت رزین | سرامیک (پرسلن) | طلا |
|---|---|---|---|---|
| جنس ماده | ترکیب فلزات (نقره، قلع، جیوه و…) | رزین کامپوزیت (پلاستیکی/پلیمری) | پرسلن یا سرامیک‌های دندانپزشکی | آلیاژهای طلا با فلزات دیگر |
| رنگ و ظاهر | نقره‌ای، کاملاً قابل مشاهده | همرنگ دندان (سفید یا بژ) | بسیار طبیعی و مشابه مینای دندان | طلایی و براق، قابل مشاهده |
| مقاومت و دوام | بسیار بالا (۱۰ تا ۱۵ سال یا بیشتر) | متوسط (۵ تا ۷ سال، در صورت مراقبت بیشتر) | بالا (۱۰ سال یا بیشتر) | بسیار بالا (۱۵ تا ۳۰ سال) |
| قابلیت تطابق رنگ | ندارد | دارد (با رنگ دندان تنظیم می‌شود) | عالی | ندارد |
| هزینه | پایین‌ترین | متوسط تا بالا | بالا | بسیار بالا |
| زمان آماده‌سازی | سریع، یک جلسه | سریع، یک جلسه | نیاز به قالب‌گیری (گاهی دو جلسه) | نیاز به قالب‌گیری (حداقل دو جلسه) |
| واکنش به گرما/سرما | زیاد (ممکن است حساسیت ایجاد کند) | ممکن است حساسیت داشته باشد | کم | کم |
| سازگاری زیستی | بحث‌برانگیز به دلیل وجود جیوه | خوب | بسیار خوب | بسیار خوب |
| میزان تراش دندان | بیشتر | کمتر | بستگی به نوع سرامیک دارد | بیشتر |
| مناسب برای | دندان‌های خلفی با فشار زیاد | دندان‌های جلویی یا کوچک‌تر | زیبایی و دوام بالا | دندان‌های خلفی با نیاز به دوام بالا |
نگرانی‌های مربوط به جیوه در آمالگام
جیوه در حالت آزاد سمی است، اما در ترکیب شیمیایی آمالگام به صورت پایدار درمی‌آید. با این حال، نگرانی‌هایی در سال‌های اخیر مطرح شده است. مهم است که:
- از دندانپزشک متخصص برای برداشتن آمالگام مشورت گرفته شود.
- در صورت نیاز به تعویض، مواد جایگزین بدون جیوه انتخاب شوند.
توصیه‌های دندانپزشکی آدنیس
در کلینیک دندانپزشکی آدنیس، ما با بررسی دقیق وضعیت دندان، سن بیمار، شرایط جسمی و ترجیحات ظاهری، مناسب‌ترین ماده‌ی ترمیمی را پیشنهاد می‌کنیم.
اگر دندان‌های خلفی شما نیاز به ترمیم دارد و دوام برایتان اولویت است، آمالگام همچنان می‌تواند یک انتخاب هوشمندانه باشد. اما اگر زیبایی در اولویت است، کامپوزیت یا سرامیک گزینه‌های بهتری هستند.
جمع‌بندی
آمالگام دندانی با وجود قدمت بالا، هنوز هم در دندانپزشکی مدرن جایگاه خود را حفظ کرده است. انتخاب این ماده یا هر نوع دیگر باید با مشورت دندانپزشک انجام شود تا بهترین نتیجه هم از نظر سلامت و هم زیبایی به دست آید.
سوالات پرتکرار درباره آمالگام
۱. آیا آمالگام برای کودکان مناسب است؟
معمولاً نه؛ کامپوزیت‌ها برای دندان‌های شیری ترجیح داده می‌شوند.
۲. آیا آمالگام باعث بیماری می‌شود؟
تحقیقات معتبر رابطه‌ای بین آمالگام و بیماری‌های مزمن نشان نداده‌اند، اما برخی افراد ممکن است به فلزات حساس باشند.
۳. آیا امکان برداشتن آمالگام وجود دارد؟
بله، با رعایت پروتکل‌های ایمنی توسط دندانپزشک متخصص.
اگر سؤالی درباره آمالگام یا دیگر درمان‌های دندانپزشکی دارید، همین حالا با کلینیک دندانپزشکی آدنیس تماس بگیرید یا برای مشاوره‌ی رایگان وقت بگیرید.
