همه چیز درباره جراحی دندان عقل نهفته (نحوه انجام، مراقبتها و هزینه)
حتماً تا به حال اصطلاح دندان عقل نهفته را شنیدهاید؛ دندانی که در عمق لثه مخفی میشود و گاهی سالها بدون علامت باقی میماند تا ناگهان با درد، التهاب یا حتی عفونت خود را نشان میدهد. دندان عقل نهفته یکی از شایعترین دلایل مراجعه به دندانپزشک در بین جوانان و بزرگسالان است و اگر به موقع تشخیص داده نشود، میتواند سلامت سایر دندانها و لثه را هم به خطر بیندازد. در بسیاری از موارد، تنها راه درمان قطعی این مشکل، جراحی دندان عقل نهفته و خارج کردن آن است.
هدف از این کار، پیشگیری از عوارضی مانند عفونت، پوسیدگی، آسیب به دندانهای مجاور، ایجاد کیست یا بیماریهای لثه است. جراحی دندان عقل نهفته یکی از درمانهای روتین، ایمن و کم عارضه دندانپزشکی به شمار میآید و معمولاً دوره بهبودی کوتاهی دارد.
می خواهیم به زبانی ساده با این جراحی، دلایل انجام آن، مراقبتهای قبل و بعد از عمل و توصیههایی برای کاهش عوارض ناشی از آن آشنا شویم تا در صورتی که با این مشکل مواجه شدید با آگاهی بیشتری تصمیم بگیرید.
دندان عقل نهفته چیست؟
دندان عقل آخرین دندانی است که در دهان رشد میکند. بیشتر بزرگسالان بین یک تا چهار دندان عقل دارند که معمولاً در بازه سنی ۱۸ تا ۲۴ سالگی رویش پیدا میکنند. البته در برخی افراد ممکن است این دندانها زودتر، حدود ۱۲ یا ۱۳ سالگی ظاهر شوند، اما در بسیاری از افراد تا اوایل دهه بیست زندگی خبری از آنها نیست.
گاهی اوقات دندان عقل به طور کامل و صاف رشد میکند و مشکلی برای سایر دندانها به وجود نمیآورد؛ اما در برخی موارد، این دندان به طور جزئی یا کامل در داخل لثه یا استخوان فک گیر میکند. به این وضعیت، دندان عقل نهفته گفته میشود.
به عبارت دیگر، دندان عقل نهفته حالتی است که در آن فضای کافی برای رشد کامل دندانهای عقل وجود ندارد، به طوریکه همه یا بخشی از تاج آنها در زیر لثه باقی میماند. این مشکل معمولاً به دلیل وجود مانع فیزیکی مانند دندانهای دیگر یا زاویه نامناسب رویش دندان نسبت به سایر دندانها رخ میدهد.
در بسیاری از موارد، دندان عقل نهفته بدون علامت است، اما گاهی باعث التهاب لثه، تشکیل کیست، عفونت و دندان درد شدید میشود. به همین دلیل، در بیشتر موارد اگر دندانپزشک هنگام معاینه متوجه شود که دندان عقل فرد نهفته است، جراحی کشیدن دندان عقل را توصیه میکند. این کار باعث پیشگیری از عوارض احتمالی و حفظ سلامت دهان و دندان میشود.
علائم دندان عقل نهفته چیست؟
اگرچه برخی افراد که دندان عقل نهفته دارند ممکن است هیچ علامت خاصی نداشته باشند، اما در بسیاری از موارد، علائم زیر مشاهده میشود:
- درد و احساس فشار در انتهای فک
- درد و تورم لثه
- قرمزی و التهاب لثه
- عفونت و بوی نامطبوع دهان
- مشکل در باز کردن دهان یا جویدن غذا
- ورم گونه
- حساسیت یا آسیب دندانهای مجاور
در صورتی که هر یک از این علائم را تجربه کردید، توصیه میشود هرچه زودتر به دندانپزشک مراجعه کنید تا از بروز عوارض جدیتر جلوگیری شود.
انواع دندان عقل نهفته
دندانهای عقل نهفته بسته به موقعیتشان در استخوان فک و زاویه رشدشان نسبت به سایر دندانها به چند نوع مختلف تقسیم میشوند. تشخیص نوع نهفتگی دندان عقل نقش بسیار مهمی در تعیین روش جراحی دارد، چرا که هر نوع نهفتگی پیچیدگیهای خاص خود را دارد.
در ادامه با چهار نوع اصلی دندان عقل نهفته آشنا میشوید:
۱-نهفتگی دیستال (کج به سمت عقب)
در این حالت، دندان عقل با زاویهای مایل به سمت عقب دهان (یعنی به سمت گلو) رشد میکند. این نهفتگی اغلب به دلیل کمبود فضای کافی در فک و زاویه نامناسب رشد دندان ایجاد میشود.
این دندان ممکن است کاملاً در استخوان فک باقی بماند یا بخشی از آن از لثه بیرون زده باشد. مشکلاتی مانند درد، التهاب لثه، عفونت، ایجاد کیست و آسیب به دندانهای مجاور از پیامدهای شایع این نوع نهفتگی است. برای تشخیص دقیق، تصویربرداری رادیولوژی ضروری است و درمان آن معمولاً با جراحی انجام میشود.
۲-نهفتگی مزیال (کج به سمت جلو)
در این نوع نهفتگی، دندان عقل به سمت جلوی دهان رشد میکند و به دندانهای جلویی فشار میآورد. نهفتگی مزیال از شایعترین و در عین حال دردناکترین انواع نهفتگی است. با وجود اینکه زاویه انحراف ممکن است خفیف باشد، اما معمولاً باعث درد ضربانی، التهاب لثه و فشار روی دندانهای مجاور میشود. اصلیترین دلیل این حالت هم کمبود فضای کافی در فک و زاویه نامناسب رویش دندان است.
۳-نهفتگی افقی
در نهفتگی افقی، دندان عقل به طور کامل به پهلو خوابیده و فشار مستقیم به دندانهای کناری وارد میکند. این حالت از شدیدترین انواع نهفتگی محسوب میشود و احتمال آسیب به ریشه دندانهای مجاور بسیار بالاست. جراحی این نوع دندان معمولاً دشوارتر و حساستر است.
۴-نهفتگی عمودی
در این نوع نهفتگی، دندان عقل در جهت درست رشد کرده اما به دلیل نبود فضای کافی یا موانع بافتی، قادر به بیرون آمدن از لثه نیست. اگر این نهفتگی مشکلی برای سایر دندانها یا ساختار دهان ایجاد نکند، ممکن است نیازی به جراحی نباشد، اما در بسیاری موارد همچنان کشیدن دندان توصیه میشود.
چرا باید دندان عقل نهفته را کشید؟
دندان عقل نهفته در انتهاییترین بخش دهان قرار دارد و به دلیل موقعیت خاصی که دارد، تمیزکردن این ناحیه بسیار دشوار است. همچنین، فشاری که این دندان به بافت لثه و ساختارهای اطراف وارد میکند، میتواند عوارض متعددی ایجاد کند. برخی از مهمترین مشکلاتی که دندان عقل نهفته میتواند ایجاد کند، عبارتند از:
- درد و التهاب لثه
- عفونت لثه و استخوان
- پوسیدگی دندان
- وارد شدن فشار به دندانهای مجاور و آسیب دیدن آنها
- ایجاد کیست
- مشکلات در جویدن
بنابراین اگر مشکوک به نهفتگی دندان عقل هستید، بهتر است هرچه زودتر به دندانپزشک مراجعه کنید تا با انجام معاینه و تصویربرداری مشخص شود که آیا نیاز به جراحی برای کشیدن دندانتان وجود دارد یا خیر. تشخیص و درمان به موقع میتواند از بسیاری از عوارض جدی پیشگیری کند.
تفاوت کشیدن ساده و جراحی دندان عقل
انتخاب بین کشیدن ساده و جراحی دندان عقل به میزان نهفتگی دندان بستگی دارد. دندان عقل از نظر رویش در سه حالت قرار میگیرد: کامل، نیمه نهفته و نهفته.
اگر دندان عقل به طور کامل رشد کرده باشد و تمام تاج آن از لثه بیرون زده باشد، معمولاً میتوان آن را بدون نیاز به برش لثه و تنها با کشیدن ساده با کمک ابزارهای تخصصی خارج کرد.
اما در مواردی که دندان عقل نیمه نهفته یا کاملاً نهفته باشد، یعنی تمام یا بخشی از دندان در زیر لثه یا استخوان فک باقی مانده باشد، دسترسی به دندان دشوارتر بوده و برای خارج کردن آن باید ابتدا لثه برش داده شود. به همین دلیل این فرایند به عنوان جراحی دندان عقل نهفته شناخته میشود.
مراحل جراحی دندان عقل نهفته
جراحی دندان عقل نهفته معمولاً با توجه به نوع نهفتگی، شرایط دهان و دندان و وضعیت عمومی بیمار انجام میشود. در ادامه با مراحل کلی این جراحی آشنا میشوید:
مرحله اول: بیحسی یا بیهوشی
پیش از شروع جراحی برای جلوگیری از احساس درد، یکی از روشهای زیر برای بیحسی یا بیهوشی به کار میرود:
- بیحسی موضعی: در این روش، ماده بیحسی مستقیماً به اطراف محل جراحی تزریق میشود. گاهی قبل از تزریق از ژل بیحس کننده روی لثه استفاده میشود تا درد تزریق کاهش پیدا کند. در این حالت، بیمار هوشیار است، اما ناحیه جراحی کاملاً بیحس خواهد بود.
- آرامبخشی همراه با بیحسی موضعی: در موارد خاص مانند وجود بیماریهای زمینهای یا ناتوانی جسمی از آرامبخشهای استنشاقی مانند گاز نیتروز اکساید (گاز خنده) همراه با اکسیژن استفاده میشود. این مواد از طریق ماسک تنفسی وارد بدن میشوند و موجب آرامش، کاهش اضطراب و خواب آلودگی در طول جراحی میگردند؛ با این حال، بیمار بیهوش نخواهد بود.
- بیهوشی عمومی: در شرایط خاص مانند ترس شدید از درمانهای دندانپزشکی یا اختلالات ذهنی ممکن است از بیهوشی کامل استفاده شود. در این حالت، بیمار طی جراحی کاملاً بیهوش است و هیچگونه آگاهی از روند درمان ندارد.
مرحله دوم: ایجاد برش در لثه
برای دسترسی به دندان عقل نهفته، جراح بافت لثه را در محل مناسب برش میدهد تا دندان در دسترس قرار بگیرد.
مرحله سوم: لق کردن دندان
پس از ایجاد مسیر دسترسی به دندان، جراح با استفاده از ابزارهای مخصوص، دندان را از بافتهای اطراف جدا کرده و آن را لق میکند. در برخی موارد، برای اینکه دندان راحتتر خارج شود، آن را به چند بخش تقسیم میکنند.
مرحله چهارم: خارج کردن دندان
در این مرحله، دندان یا تکههای آن با دقت و به کمک ابزارهای جراحی از محل خود خارج میشود.
مرحله پنجم: پاکسازی و بخیه زدن
پس از خروج کامل دندان، محل جراحی به طور کامل شستشو داده شده و در صورت نیاز بخیه زده میشود. نوع بخیه میتواند جذبی یا غیرجذبی باشد.
جراحی دندان عقل نهفته چقدر طول میکشد؟
جراحی دندان عقل نهفته معمولاً یک فرایند نسبتاً کوتاه است و در بیشتر موارد حدود ۳۰ دقیقه تا یک ساعت طول میکشد. البته مدت زمان دقیق جراحی بستگی به عوامل مختلفی دارد؛ از جمله میزان نهفتگی دندان، پیچیدگی جراحی، تعداد دندانهایی که باید خارج شوند و وضعیت کلی دهان و فک بیمار.
در موارد سادهتر که دندان عقل به راحتی قابل دسترسی است، عمل سریعتر انجام میشود. اما در مواردی که دندان کاملاً نهفته باشد یا زاویه رشد نامناسبی داشته باشد، جراحی ممکن است بیشتر طول بکشد. همچنین مهارت و تجربه جراح نقش مهمی در سرعت و کیفیت انجام عمل دارد.
آیا جراحی دندان عقل نهفته درد دارد؟
در خصوص میزان درد در طول جراحی دندان عقل باید گفت که اگر بیحسی موضعی به درستی و توسط جراح مجرب انجام شود، بیمار در طول عمل هیچ دردی احساس نخواهد کرد. اثر بیحسی معمولاً تا نیم ساعت تا یک ساعت پس از جراحی هم باقی میماند. پس از آن ممکن است کمی درد و ناراحتی در ناحیه جراحی داشته باشید که کاملاً طبیعی است. این درد معمولاً با مصرف داروهای مسکن تجویز شده توسط دندانپزشک کنترل میشود و بیماران در اغلب موارد درد شدید یا غیرقابل تحملی را تجربه نمیکنند. رعایت مراقبتهای پس از عمل نیز به کاهش درد و سرعت بهبودی کمک قابل توجهی میکند.
مراقبتهای قبل از جراحی دندان عقل نهفته
رعایت برخی نکات قبل از جراحی دندان عقل نهفته به کاهش عوارض، تسهیل روند جراحی و بهبودی سریعتر کمک میکند. مهمترین آنها عبارتند از:
- اگر به بیماریهای زمینهای مانند دیابت، فشار خون یا مشکلات قلبی مبتلا هستید، حتماً دندانپزشکتان را در جریان قرار دهید.
- لیست کامل داروها، مکملها و ویتامینهایی که مصرف میکنید را به دندانپزشک ارائه دهید.
- در صورت جراحی با بیهوشی از ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از عمل از خوردن و نوشیدن خودداری کنید.
- حداقل ۱۲ ساعت پیش از جراحی از مصرف سیگار پرهیز کنید.
- اگر الکل یا مواد مخدر مصرف میکنید، پیش از عمل، موضوع را با دندانپزشک در میان بگذارید.
- در روز جراحی از لنز تماسی استفاده نکنید و به جای آن عینک بیاورید.
- طلا، ساعت، انگشتر و سایر زیورآلات را از قبل در منزل بگذارید.
- پیش از مراجعه، محل استراحت و مواد غذایی نرم مورد نیازتان را برای دوران نقاهت آماده کنید.
مراقبتهای بعد از جراحی دندان عقل نهفته
رعایت مراقبتهای پس از عمل نقش بسیار مهمی در تسریع روند بهبود و جلوگیری از عوارض دارد. بهبودی معمولاً بین یک هفته تا ده روز طول میکشد و در این مدت باید توصیههای دندانپزشک را به دقت دنبال کنید. مهمترین نکات مراقبتی عبارتند از:
- استفاده از کمپرس یخ روی گونه در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول بعد از جراحی میتواند به کاهش تورم کمک کند. تورم معمولاً پس از سه روز کاهش مییابد.
- اگر پانسمان خون زیادی جذب کرد، باید آن را تعویض کنید. بهتر است هر ۵ ساعت یکبار پانسمان را عوض کنید.
- در روزهای اول بعد از جراحی، غذاهای نرم و لطیف مانند سوپ، آش و ماست مصرف کنید و از خوردن غذاهای داغ، تند یا سفت که ممکن است محل جراحی را تحریک کنند، خودداری نمایید.
- نوشیدن آب و مایعات ولرم بسیار مهم است تا بدن هیدراته بماند و روند بهبودی سریعتر شود.
- به آرامی دهان را طبق دستور دندانپزشک با محلول آب و نمک یا دهانشویه مخصوص شستشو دهید. از روز دوم مسواک زدن را شروع کنید، اما مراقب باشید مسواک با محل جراحی تماس نداشته باشد.
- در چند روز اول بهتر است از مسواک بدون خمیردندان استفاده کنید و از آبکشی شدید نیز خودداری کنید تا لخته خون تشکیل شده در محل جراحی آسیب نبیند.
- داروهای تجویز شده مانند آنتیبیوتیک و مسکن را دقیقاً طبق دستور و سر وقت مصرف کنید تا از عفونت جلوگیری شود.
دیگر نکات مورد توجه بعد از جراحی دندان
- برای نوشیدن مایعات از نی استفاده نکنید، زیرا مکیدن با نی ممکن است لخته خون را جابجا کند و روند بهبودی را مختل کند.
- حداقل چند روز از انجام فعالیتهای شدید ورزشی یا فیزیکی پرهیز کنید تا ترمیم زخم با مشکل مواجه نشود و از بروز درای ساکت (حفره خشک) جلوگیری شود.
- سیگار و الکل روند بهبودی را کند کرده و خطر عفونت را افزایش میدهند؛ بنابراین در روزهای اولیه پس از جراحی از مصرف آنها اجتناب کنید.
- در دو روز اول پس از عمل، هنگام خواب از چند بالش برای بالا نگه داشتن سر استفاده کنید تا جریان خون به ناحیه جراحی کاهش یافته و درد سریعتر تسکین پیدا کند.
- تا زمان بهبودی کامل از لمس کردن یا فشار دادن محل جراحی با دست یا زبان خودداری کنید.
هزینه جراحی دندان عقل نهفته
هزینه جراحی دندان عقل نهفته به عوامل متعددی مانند میزان نهفتگی دندان، تعداد دندانهایی که نیاز به جراحی دارند، پیچیدگی عمل، نوع بیهوشی مورد استفاده و همچنین تخصص دندانپزشک بستگی دارد. معمولاً این جراحی تحت پوشش بیمه قرار میگیرد، اما بهتر است قبل از اقدام، شرایط دقیق پوشش بیمه خود را بررسی کنید.
اگر به جراحی دندان عقل نهفته نیاز دارید و میخواهید از قیمت آن مطلع شوید، میتوانید با کلینیک دندانپزشکی آدنیس تماس بگیرید تا از مشاوره تخصصی و رایگان ما بهرهمند شوید.
بهترین سن برای جراحی دندان عقل نهفته چه سنی است؟
بسیاری از دندانپزشکان توصیه میکنند که بهترین بازه سنی برای انجام این جراحی بین ۱۸ تا ۲۵ سالگی است. در این دوره، دندان عقل هنوز به طور کامل رشد نکرده و ریشههای آن تکمیل نشدهاند، بنابراین جراحی با ریسک کمتر، زمان بهبودی کوتاهتر و عوارض کمتر انجام میشود. انجام جراحی در سنین بالاتر ممکن است پیچیدهتر باشد و روند بهبودی طولانیتر شود.
آیا جراحی دندان عقل در بارداری ضرر دارد؟
بهترین زمان برای انجام درمانهای دندانپزشکی از جمله جراحی دندان عقل، قبل از بارداری است تا از بروز مشکلات احتمالی در این دوران حساس جلوگیری شود. دلیل این توصیه آن است که در صورت بروز درد یا عفونت بعد از جراحی دندان عقل در زنان باردار، درمانهای لازم پیچیدهتر میشوند؛ چرا که انجام رادیوگرافی، مصرف برخی داروهای آنتیبیوتیک و مسکن در این دوران با محدودیتها و ملاحظات خاصی همراه است.
بنابراین توصیه میشود برای حفظ سلامت مادر و جنین، تمامی معاینات و درمانهای دندانپزشکی تا جای ممکن قبل از بارداری انجام شوند. البته در صورت نیاز ضروری، جراحی دندان عقل در دوران بارداری زیر نظر پزشک متخصص امکان پذیر است.
بهترین مسکن برای تسکین درد بعد از جراحی دندان عقل نهفته
برای تسکین درد بعد از جراحی دندان عقل نهفته معمولاً مصرف داروهای مسکن بدون نسخه مانند ناپروکسن و ایبوپروفن توصیه میشود. این داروها به کاهش التهاب و درد کمک کرده و اغلب برای بیشتر بیماران کافی و مؤثر هستند. با این حال، شدت درد و نیاز به دارو ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد و دندانپزشک بسته به شرایط شما، داروی مناسب را تجویز خواهد کرد.
آیا حتما بعد از جراحی دندان عقل نهفته باید آنتیبیوتیک مصرف کرد؟
در مورد مصرف آنتیبیوتیک پس از جراحی دندان عقل لازم به ذکر است که استفاده از آنتیبیوتیک به صورت روتین ضروری نیست. دندانپزشک تنها در صورت وجود علائم عفونت یا خطر ابتلا به آن، آنتیبیوتیک تجویز میکند. بنابراین، مصرف خودسرانه آنتیبیوتیک بدون تجویز پزشک توصیه نمیشود، زیرا ممکن است منجر به عوارض جانبی و مقاومت دارویی شود.
بعد از جراحی دندان عقل چه بخوریم؟
بعد از جراحی دندان عقل، رعایت رژیم غذایی نرم و مقوی اهمیت زیادی دارد تا هم از تحریک ناحیه جراحی جلوگیری شود و هم مواد مغذی مورد نیاز بدن تأمین گردد.
در این دوره باید از مصرف غذاهای سفت، تند، بسیار گرم یا سرد خودداری کرد. برخی از گزینههای مناسب برای تغذیه بعد از جراحی شامل پوره سیب زمینی که نرم و سرشار از ویتامین و کالری است، تخم مرغ آبپز یا نیمرو به عنوان منبع غنی پروتئین و انواع سوپهای ولرم مانند سوپ جو، سوپ گوجه فرنگی یا سوپ سبزیجات میشود که خوردن آنها بدون نیاز به جویدن و فشار بر فک امکان پذیر است.
همچنین مصرف ماست ساده و خنک به دلیل داشتن کلسیم، پروتئین و زینک توصیه میشود. در کنار این موارد، میتوانید با توجه به ذائقه و فرهنگ غذایی منطقه خود، غذاهای نرم دیگری را انتخاب کنید تا هم انرژی کافی دریافت کنید و هم روند بهبودی سریعتر طی شود.
عوارض جراحی دندان عقل نهفته
جراحی دندان عقل نهفته معمولاً بیخطر است، اما ممکن است با برخی عوارض موقتی همراه باشد که اغلب طی چند روز تا یک هفته برطرف میشوند. شایعترین عوارض عبارتند از:
- به دلیل استفاده از بیحسی موضعی ممکن است نواحی اطراف محل جراحی برای چند ساعت بیحس باقی بمانند. در این مدت باید مراقب باشید تا به طور ناخواسته لب یا داخل دهانتان را گاز نگیرید.
- در موارد نادر ممکن است به عصبهای حسی اطراف لب پایین یا زبان آسیب وارد شود که منجر به بیحسی بلندمدت یا دائمی میشود.
- به دلیل انجام جراحی در داخل دهان، امکان ورود باکتریها و ایجاد عفونت یا ورم وجود دارد. این عارضه معمولاً با مصرف آنتیبیوتیک و رعایت بهداشت برطرف میشود.
- برخی بیماران پس از جراحی دچار تورم، کبودی یا سفتی در ناحیه فک میشوند که معمولاً طی ۳ تا ۵ روز بهبود مییابد.
- محدود شدن حرکت فک و احساس خشکی در دهان یا اطراف لثه به دلیل واکنش طبیعی بافتها به جراحی ممکن است رخ دهد که با استراحت و انجام تمرینهای ملایم فک برطرف میشود.
جمعبندی
دندان عقل نهفته یکی از شایعترین مشکلات دندانی است که اگر به موقع تشخیص داده و درمان نشود، میتواند باعث درد، عفونت، آسیب به دندانهای دیگر و حتی مشکلات جدیتری شود. آشنایی با علائم، انواع نهفتگی و مراحل درمان به شما کمک میکند تا تصمیم بهتری برای سلامت دهان و دندان خود بگیرید. توجه داشته باشید که از آنجا که جراحی دندان عقل نهفته یک اقدام تخصصی است، حتماً باید در محیطی مطمئن و تحت نظر دندانپزشکان مجرب انجام شود. حضور متخصصان باتجربه باعث میشود که روند جراحی با کمترین عوارض، کمترین میزان درد و بیشترین دقت انجام شود و شما با آرامش خاطر این درمان را پشت سر بگذارید.
اگر به دنبال یک مرکز تخصصی برای جراحی دندان عقل نهفته هستید، کلینیک دندانپزشکی آدنیس با بهرهگیری از تجهیزات پیشرفته و تیمی از دندانپزشکان حرفهای، یکی از بهترین گزینهها برای شماست.
شما میتوانید در این مرکز با اطمینان خاطر از انواع خدمات درمانی و زیبایی دندانپزشکی بهره ببرید و تجربهای بدون دغدغه و همراه با آرامش را پشت سر بگذارید. برای دریافت مشاوره رایگان و رزرو نوبت با شماره ۸۸۵۵۸۶۰۶ تماس بگیرید.