عصب کشی دندان چگونه و در چه مواقعی انجام میشود؟ (مزایا، معایب و هزینه)
اگر تا به حال با دندان درد شدید، حساسیت مداوم به سرما و گرما یا حتی تورم و آبسه در اطراف دندان روبرو شدهاید، احتمالاً نام عصب کشی را از زبان دندانپزشک خود شنیدهاید. تا اسم عصب کشی دندان به میان میآید، خیلی از افراد به صورت ناخودآگاه به درد زیاد، هزینه بالا و تجربهای ناخوشایند فکر میکنند.
واقعیت این است که عصب کشی نه تنها یک اقدام ترسناک نیست، بلکه گاهی تنها راه نجات دندانی است که در آستانه از دست رفتن قرار دارد. زمانی که دندانی دچار پوسیدگی یا عفونت شدید شود و این آسیب به عصب و ریشه دندان برسد، درد شدیدی ایجاد میکند که دیگر با مسکنها یا اقدامات ساده برطرف نمیشود. در چنین شرایطی، عصب کشی تنها راه نجات دندان و رهایی از درد است.
اما عصب کشی دقیقاً چیست؟ در چه شرایطی انجام میشود؟ چقدر درد دارد؟ و آیا همانقدر که مفید است، میتواند عوارضی هم به همراه داشته باشد؟ قصد داریم با زبانی ساده و کاربردی، تمام ابعاد عصب کشی دندان را بررسی کنیم. پس اگر دندان درد به دغدغه این روزهای شما تبدیل شده است، این مطلب میتواند راهنمای خوبی برایتان باشد.
ساختار دندان
دندانها ساختاری چندلایه دارند که هر قسمت از آن نقش مهمی در سلامت و عملکرد دندان ایفا میکند. به طور کلی، هر دندان از دو بخش اصلی تشکیل شده است: تاج و ریشه.
تاج دندان همان بخشی است که درون دهان قابل مشاهده است و در عملکردهایی مانند جویدن غذا نقش دارد؛ اما ریشه دندان، درون استخوان فک و لثه قرار گرفته و به عنوان پایهای محکم، تاج دندان را در جای خود نگه میدارد.
در کنار این ساختار کلی، هر دندان دارای سه لایه اصلی است که به ترتیب از بیرون به درون عبارتند از:
- مینا: مینا سختترین و مقاومترین ماده در بدن انسان است که سطح تاج دندان را میپوشاند. این لایه سفید رنگ از دندان در برابر آسیبها و عوامل خارجی محافظت میکند.
- عاج: لایهای زرد رنگ و نرمتر از میناست که زیر آن قرار دارد. در صورتی که مینای دندان بر اثر سایش یا پوسیدگی از بین برود، عاج نمایان میشود. به همین دلیل، مراقبت از مینای دندان اهمیت زیادی دارد.
- پالپ (مغز دندان): هسته مرکزی دندان است که شامل رگهای خونی و عصبهاست. این بخش زنده دندان، مسئول تغذیه و احساس درد یا گرما و سرماست.
عصب کشی دندان چیست؟
عصب کشی یا درمان ریشه (Root Canal Treatment)، یکی از مهمترین خدمات درمانی دندان است که هدف اصلی آن حفظ دندانهایی است که دچار آسیب شدید یا عفونت شدهاند. این روش درمانی زمانی انجام می شود که پالپ دندان (یعنی بخش مرکزی و زنده دندان که حاوی عصب و رگهای خونی است) ملتهب یا عفونی شده باشد.
طی جلسات عصب کشی، ابتدا پالپ آسیب دیده از داخل دندان برداشته میشود. سپس کانالهای ریشه با دقت تمیز و ضدعفونی میشوند تا هیچ اثری از عفونت باقی نماند. در مرحله بعد، این فضا با مواد مخصوص پر میشود تا از ورود باکتریها و آسیب بیشتر جلوگیری شود.
هدف اصلی عصب کشی، نجات دندان طبیعی است. در واقع، به جای آنکه دندان به دلیل عفونت کشیده شود با این روش میتوان ساختار آن را حفظ کرد، طوری که عملکرد آن تا سالها ادامه پیدا کند. علاوه بر این، عصب کشی میتواند جلوی گسترش عفونت به استخوان فک و سایر نواحی دهان را بگیرد و از بروز مشکلات جدیتر جلوگیری کند.
چه زمانی به عصب کشی دندان نیاز داریم؟
پوسیدگی در مراحل اولیه فقط در مینای دندان اتفاق میافتد و معمولاً بدون درد است. اما اگر این پوسیدگی در زمان مناسب درمان نشود، به لایه زیرین یعنی عاج نفوذ میکند. عاج نسبت به مینا نرمتر و حساستر است و سرعت گسترش پوسیدگی در آن بیشتر است. با ادامه روند پوسیدگی، باکتریها و فرآوردههای سمی آنها به فضای پالپ میرسند. در این مرحله، التهاب و عفونت درون ریشه ایجاد میشود و بیمار ممکن است علائم زیر را تجربه کند:
- درد شدید هنگام جویدن یا وارد شدن فشار به دندان
- حساسیت شدید نسبت به نوشیدنیها یا خوراکیهای سرد و گرم (حتی پس از حذف عامل محرک)
- تیره شدن و تغییر رنگ دندان که میتواند نشانه مرگ پالپ باشد.
- تورم، قرمزی یا حساسیت لثه اطراف دندان آسیب دیده
- وجود آبسه (کیسه چرکی کوچک) روی لثه
- لقی دندان
در این شرایط دیگر نمیتوان با پر کردن ساده، دندان را نجات داد؛ بلکه نیاز به درمان تخصصی تری مانند عصب کشی هست تا عفونت از فضای داخلی دندان خارج شده و دندان حفظ شود.
اما نکته مهم این است که همیشه هم علائم واضحی وجود ندارد. در برخی موارد، تنها تصاویر رادیولوژی یا معاینه تخصصی توسط دندانپزشک میتواند وجود آسیب در پالپ را تشخیص دهد؛ بنابراین اگر علائم بالا را دارید یا مدت زمان زیادی از آخرین معاینه دندانپزشکی شما گذشته، بهتر است بررسی دقیقی انجام دهید.
ما در کلینیک آدنیس، جهت ارائه خدمات متنوع دندانپزشکی در خدمت شما هستیم.
انواع روشهای عصب کشی دندان
درمان ریشه دندان بسته به شدت آسیب و شرایط بیمار به دو دسته کلی غیرجراحی و جراحی تقسیم میشود. در ادامه با هر یک از این روشها آشنا خواهید شد:
۱-عصب کشی غیر جراحی (روش رایج)
این روش متداولترین نوع عصب کشی است که طی آن دندانپزشک با ایجاد سوراخی روی دندان به پالپ آسیب دیده دسترسی پیدا میکند و آن را تخلیه میکند. سپس کانالهای ریشه با محلول ضدعفونی کننده شسته شده و در نهایت با مواد مخصوصی مانند گوتاپرکا پر میشوند. این روش معمولاً تحت بیحسی موضعی و بدون درد انجام می شود.
۲-عصب کشی با جراحی (آپیکوکتومی)
اگر درمان غیرجراحی مؤثر نباشد یا عفونت در استخوان آلوئولار (بخشی از فک) پخش شده باشد، آپیکوکتومی یا میکروجراحی ریشه توصیه میشود. در این روش، دندانپزشک بافت لثه اطراف دندان را باز کرده، ناحیه عفونی را به همراه نوک ریشه دندان خارج میکند و آن بخش را با مادهای مخصوص پر میکند تا از بازگشت عفونت جلوگیری شود.
۳-پالپوتومی و پالپکتومی
این دو روش بیشتر در دندانپزشکی کودکان و برای دندانهای شیری کاربرد دارند. در پالپوتومی تنها قسمت تاج پالپ برداشته میشود و ریشهها دست نخورده باقی میمانند. این کار زمانی انجام میشود که پوسیدگی فقط به تاج رسیده باشد. اما در پالپکتومی کل پالپ از ریشه تا تاج تخلیه میشود. این اقدام زمانی انجام میشود که عفونت به ریشه هم رسیده باشد.
۴-عصب کشی با لیزر (سیستم واترلیز)
فناوریهای جدید مانند WaterLase امکان درمان ریشه را بدون استفاده از دریل یا تیغ جراحی فراهم کرده است. این سیستم با ترکیبی از انرژی لیزر، آب و هوا بافتهای آلوده را بدون درد و با دقت بالا حذف کرده و محیط دندان را استریل میکند. درمان با واترلیز برای افرادی که از درمانهای سنتی میترسند، گزینهای ایمن، مدرن و کم تهاجمی است.
مراحل عصب کشی دندان بدون جراحی
عصب کشی یک فرآیند دقیق و چندمرحلهای است که با هدف از بین بردن عفونت، حفظ دندان و جلوگیری از کشیده شدن آن انجام میشود. مراحل اصلی این درمان عبارتند از:
۱-بیحسی موضعی: ابتدا دندانپزشک ناحیه اطراف دندان را با تزریق داروی بیحسی کاملاً بیحس میکند تا بیمار حین عصب کشی هیچ دردی احساس نکند. در مواردی که عفونت شدید باشد، ممکن است ابتدا آنتی بیوتیک تجویز شود تا التهاب کنترل شود.
۲-دسترسی به پالپ و تخلیه آن: بعد از بیحسی، سوراخ کوچکی روی تاج دندان ایجاد میشود تا مسیر دسترسی به پالپ باز شود. سپس با ابزارهای دقیق، پالپ و عصبهای آلوده به طور کامل تخلیه میشوند.
۳-پاکسازی و ضدعفونی: در این مرحله، کانالهای ریشه به دقت تمیز شده و با مواد ضدعفونی کننده (معمولاً هیپوکلریت سدیم) شستشو داده میشوند. این کار از گسترش یا بازگشت مجدد عفونت جلوگیری میکند.
۴-پر کردن کانال ریشه: پس از اطمینان از تمیزی کامل کانالها، آنها با مادهای لاستیکی به نام گوتاپرکا و چسب مخصوصی به نام سیلر پر میشوند. ترکیب این دو ماده مانع از نفوذ مجدد باکتریها به درون دندان میشود.
۵-ترمیم نهایی و روکش گذاری: در انتها، سوراخ ایجاد شده روی دندان با مواد ترمیمی پر میشود. در بسیاری از موارد، برای تقویت و محافظت بیشتر از ساختار دندان، یک روکش دائمی روی آن قرار میگیرد. این روکش به حفظ عملکرد طبیعی دندان و جلوگیری از شکستگی آن کمک میکند.
آیا انجام این روش درمانی، دندان درد دارد؟
ترس از درد، یکی از رایجترین نگرانیها در میان افرادی است که به عصب کشی نیاز دارند. با این حال، واقعیت این است که عصب کشی دندان با بیحسی موضعی انجام میشود، بنابراین در طول فرآیند عصب کشی درد زیادی احساس نخواهید کرد. البته بعد از اتمام عصب کشی و از بین رفتن اثر بیحسی ممکن است کمی ناراحتی یا درد تجربه کنید، اما این درد نیز خفیف و موقتی است و با مسکنهای معمولی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن قابل کنترل است.
عصب کشی دندان چقدر طول میکشد؟
مدت زمان عصب کشی به موقعیت دندان و تعداد کانالهای ریشه آن بستگی دارد. دندانهای جلو (پیشین و نیش) معمولاً دارای یک ریشه و یک کانال هستند، به همین دلیل درمان آنها سادهتر است و در زمان کوتاهتری انجام میشود. اما دندانهای آسیاب کوچک و بزرگ ممکن است دو یا حتی سه ریشه داشته باشند که هرکدام کانال مجزایی دارند.در نتیجه، هر چقدر تعداد ریشهها و کانالهای دندان بیشتر باشد، روند درمان پیچیدهتر است و زمان بیشتری نیاز دارد.
به طور معمول، مدت زمان هر جلسه عصب کشی بین ۳۰ تا ۹۰ دقیقه متغیر است. در برخی موارد پیچیده یا در صورت نیاز به درمان چند مرحلهای ممکن است تکمیل کردن مراحل عصب کشی به بیشتر از یک جلسه نیاز داشته باشد.
چند روز بعد از عصب کشی، دندان را پر کنیم؟
زمان مناسب برای پر کردن دندان بعد از عصب کشی به نظر و تشخیص دندانپزشک بستگی دارد. در بسیاری از موارد توصیه میشود که بین درمان ریشه و پر کردن دندان، چند روز تا حداکثر یک ماه فاصله باشد. این فاصله کمک میکند تا دندان از نظر وجود عفونت احتمالی یا مشکلات دیگر بررسی شود.
با این حال، در شرایطی که ساختار دندان ضعیف باشد یا احتمال آسیب به آن وجود داشته باشد، ممکن است دندانپزشک تصمیم بگیرد زودتر دندان را پر یا روکش کند تا از شکستن یا نفوذ مجدد آلودگی جلوگیری شود.
بنابراین، بهترین زمان برای پر کردن دندان بعد از عصب کشی با در نظر گرفتن وضعیت دندان شما توسط دندانپزشک تعیین میشود.
تفاوت عصب کشی دندان و کشیدن دندان
بسیاری از افراد ممکن است این سوال را داشته باشند که چرا بعضی دندانها باید عصب کشی شوند و برخی دیگر باید کشیده شوند. این تصمیم معمولاً به عواملی مانند شدت پوسیدگی یا عفونت، ساختار دندان و نظر دندانپزشک بستگی دارد. در ادامه، تفاوتهای اصلی بین عصب کشی و کشیدن دندان را بررسی میکنیم:
عصب کشی دندان: عصب کشی یا درمان ریشه زمانی انجام میشود که پالپ دندان دچار عفونت یا التهاب شده باشد. هدف اصلی این تکنیک، حفظ دندان طبیعی است. به عبارتی با این روش، دندان آسیب دیده حفظ میشود و فرد نیازی به جایگزینهای دندانی مانند ایمپلنت یا پل دندانی نخواهد داشت. این کار باعث میشود که ساختار فک به درستی حفظ شود و دندانهای مجاور جابجا نشوند و حرکت نکنند. البته این فرایند ممکن است زمانبر و پرهزینه باشد، اما با توجه به اینکه دندان طبیعی را حفظ میکند، ارزش انجام دادن دارد.
کشیدن دندان: کشیدن دندان زمانی توصیه میشود که پوسیدگی یا شکستگی دندان به قدری شدید باشد که دیگر نتوان آن را درمان کرد. در این صورت، دندان به طور کامل از لثه خارج میشود. کشیدن دندان میتواند در لحظه هزینه کمتری داشته باشد، اما در بلندمدت فرد باید هزینههای بیشتری برای پر کردن جای خالی دندان کشیده شده تقبل کند، زیرا به روشهایی مانند ایمپلنت دندان نیاز دارد که روشهای گران قیمتی هستند. از طرفی با کشیدن دندان، فضای خالی در فک ایجاد میشود که ممکن است باعث جابجایی دندانهای مجاور یا حتی تحلیل رفتن استخوان فک در آن ناحیه شود.
مراقبتهای بعد از عصب کشی دندان
مهمترین نکات مراقبتی که باید بعد از عصب کشی دندان رعایت کنید، عبارتند از:
- برای جلوگیری از بروز عفونت و کاهش درد و التهاب بعد از عصب کشی، شستشوی دهان با آب گرم و مقداری نمک کمک زیادی میکند.
- بعد از عصب کشی حداقل تا ۴۸ ساعت از انجام فعالیتهای بدنی شدید مانند دویدن، کوهنوردی یا ورزشهای پر فشار خودداری کنید و به بدنتان فرصت بهبود بدهید.
- رعایت بهداشت دهان و دندان بسیار مهم است. بنابراین به روتین معمول خود برای مسواک زدن و نخ دندان کشیدن ادامه دهید، اما مراقب باشید که به آرامی مسواک بزنید تا به دندان عصب کشی شده یا لثه آسیب نزنید.
- برای جلوگیری از آسیب دندان عصب کشی شده و بهبود سریعتر آن، حداقل تا یک ساعت بعد از عصب کشی از جویدن مواد غذایی سفت و ترد خودداری کنید.
- توصیه میشود تا زمانی که اثر بیحسی موضعی به طور کامل از بین نرفته، از مصرف هر نوع ماده غذایی پرهیز شود؛ چرا که ممکن است به طور ناخودآگاه زبان، گونه یا لب خود را گاز بگیرید.
- اگر دندانپزشک برای کاهش التهاب یا جلوگیری از عفونت مجدد، آنتی بیوتیک یا مسکن تجویز کرد، حتماً مطابق دستور مصرف کنید، حتی اگر درد کاهش یافته است.
- برای اطمینان از بهبودی کامل و عدم بازگشت عفونت، پیگیریهای بعدی را طبق توصیه دندانپزشک انجام دهید.
اگر دندان را عصب کشی نکنیم چه میشود؟
اگر دندان دچار عفونت شود و عصب کشی انجام نشود، عفونت میتواند در بافتهای اطراف دندان و حتی استخوانها پخش شود. این وضعیت میتواند باعث تشکیل آبسه، درد شدید و گسترش عفونت در سایر قسمتهای دهان شود و در نهایت به از دست دادن دندان و کشیدن آن منجر میشود.
عمر دندان عصب کشی شده چقدر است؟
طول عمر دندان عصب کشی شده به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- بهداشت دهان و دندان: رعایت بهداشت دهان و دندان میتواند طول عمر دندان را افزایش دهد.
- محل دندان: دندانهای عقبی که بیشتر تحت فشار قرار دارند، ممکن است عمر کمتری داشته باشند.
- شدت عفونت اولیه: هرچه عفونت پیشرفتهتر باشد، احتمال بروز مشکلات در آینده بیشتر است.
به طور کلی، با مراقبت مناسب از دندان میتوان به طور میانگین بین ۱۰ تا ۱۵ سال از دندان عصب کشی شده استفاده کرد.
آیا عصب کشی دندان در دوران بارداری ضرر دارد؟
دندان درد در دوران بارداری پدیدهای رایج است که عمدتاً به دلیل تغییرات هورمونی در بدن مادر رخ میدهد. در صورتی که دندان مادر باردار دچار التهاب یا عفونت شده باشد، عصب کشی یکی از روشهای ایمن برای حفظ دندان و جلوگیری از گسترش مشکل است. خوشبختانه انجام عصب کشی در دوران بارداری معمولاً هیچ خطری برای مادر و جنین ندارد، مخصوصاً اگر تحت نظر دندانپزشک و با هماهنگی پزشک متخصص زنان انجام شود.
بهترین زمان برای انجام عصب کشی در دوران بارداری، سه ماه دوم بارداری است؛ زیرا در این بازه خطرات احتمالی برای جنین کمتر است و مادر نیز شرایط جسمی مناسبی برای نشستن روی صندلی دندانپزشکی دارد.
معایب و عوارض عصب کشی دندان
مانند هر فرایند درمانی دیگری، عصب کشی دندان نیز ممکن است با برخی خطرات و عوارض همراه باشد. از جمله مهمترین عوارض احتمالی عصب کشی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم درمان کامل کانالها: در برخی موارد، ممکن است دندانپزشک قادر به پیدا کردن تمامی کانالهای ریشه دندان نباشد. به عنوان مثال، در دندانی که چهار کانال دارد، ممکن است تنها سه کانال درمان شوند. در این صورت عفونت ادامه پیدا کرده و به استخوان اطراف دندان منتقل میشود.
- عدم درزگیری کامل کانالها: دندانپزشک باید اطمینان حاصل کند که مواد پرکننده به طور کامل و دقیق در داخل کانال ریشه قرار گرفتهاند تا از نفوذ عفونت جلوگیری شود. در صورتی که کانال به درستی درزگیری نشود، احتمال بازگشت عفونت وجود دارد.
- ترک خوردن یا شکستن ابزار داخل کانال: در طول فرآیند عصب کشی، گاهی ممکن است ابزار مورد استفاده دچار شکستگی شود یا در داخل کانال گیر کند.
این مشکلات میتوانند روند درمان را پیچیدهتر کنند، زیرا در چنین شرایطی احتمال دارد که دندان نیاز به درمان مجدد داشته باشد. برای جلوگیری از این عوارض توصیه میشود که از ابتدا به یک دندانپزشک با تجربه و متخصص مراجعه کنید تا با دقت و مهارت کافی، عصب کشی را انجام دهد و نیازی به درمان مجدد پیش نیاید.
چگونه میتوان دندان درد بعد از عصب کشی را کاهش داد؟
بعد از اتمام عصب کشی و از بین رفتن اثر بیحسی، ممکن است در ناحیه فک یا دندان احساس درد یا ناراحتی خفیفی داشته باشید. برای کنترل این وضعیت، مصرف داروهای مسکن و ضدالتهاب که توسط دندانپزشک تجویز میشوند یا بدون نسخه در دسترس هستند، مؤثر خواهد بود.
علت تیر کشیدن دندان بعد از عصب کشی چیست؟
احساس تیر کشیدن در دندانی که به تازگی عصب کشی شده، اگر خفیف و گذرا باشد، میتواند بخشی طبیعی از روند بهبودی باشد. اما اگر این وضعیت شدید باشد و بیشتر از یک تا دو هفته ادامه پیدا کند، میتواند نشانهای از عدم موفقیت عصب کشی و باقیماندن عفونت در کانال دندان باشد. در چنین شرایطی، مراجعه مجدد به دندانپزشک برای بررسی دقیقتر و احتمالاً انجام درمان مجدد ضروری است.
علت خونریزی دندان بعد از عصب کشی چیست؟
مقداری خونریزی جزئی در ناحیه دندان یا لثه در یکی دو روز اول بعد از عصب کشی، طبیعی است و معمولاً جای نگرانی ندارد. اما در صورتی که خونریزی ادامه پیدا کند یا با علائمی مانند درد، تورم یا خروج چرک همراه باشد، ممکن است نشاندهنده تشکیل آبسه یا آسیب بافتهای اطراف باشد.
همچنین برخی عوامل مانند مصرف خوراکیهای سفت، محکم مسواک زدن یا رعایت نکردن توصیههای مراقبتی میتوانند باعث تحریک لثه و تشدید خونریزی شوند. در هر صورت، تداوم این خونریزی به بررسی دندانپزشک نیاز دارد تا علت اصلی مشخص شده و در صورت لزوم درمان مناسب انجام شود.
هزینه عصب کشی دندان
هزینه عصب کشی دندان یک مبلغ ثابت و یکسان برای همه افراد نیست؛ بلکه به عوامل متعددی بستگی دارد. نوع دندان (تک ریشهای یا چند ریشهای) و میزان آسیب دیدگی و عفونت از جمله مواردی هستند که بر قیمت نهایی تأثیر میگذارند. علاوه بر این، تجربه دندانپزشک و تجهیزات کلینیک نیز میتواند در تعیین هزینه نقش داشته باشد.
برای اطلاع از قیمت دقیق عصب کشی دندان و دریافت مشاوره رایگان میتوانید با شماره ۰۲۱۸۸۵۵۸۶۰۶ تماس بگیرید.
نتیجه گیری
عصب کشی دندان یکی از درمانهای حیاتی و تخصصی دندانپزشکی است که در مواردی مانند پوسیدگی عمیق، عفونت یا التهاب ریشه کاربرد دارد. این روش با هدف حفظ دندان و جلوگیری از کشیدن آن، ساختار داخلی دندان را پاکسازی، ضدعفونی و ترمیم میکند. با وجود اینکه عصب کشی میتواند دندان را از درد و آسیب نجات دهد، اما در صورتی که به درستی انجام نشود، ممکن است مجدداً منجر به عفونت یا درد شود. به همین دلیل انتخاب یک دندانپزشک ماهر و باتجربه نقش مهمی در موفقیت درمان و پیشگیری از عوارض بعدی دارد. پس اگر با علائمی مانند دندان درد شدید، حساسیت یا آبسه دندان مواجه هستید و به دنبال یک دندانپزشک متخصص میگردید، پیشنهاد میکنیم در اولین فرصت به کلینیک دندانپزشکی آدنیس مراجعه کنید. تیم دندانپزشکان کلینیک آدنیس آماده ارائه باکیفیتترین خدمات زیبایی و درمانی دندان به شما همشهریان عزیز میباشند.