آیا آمالگام برای سلامتی مضر است؟
بررسی علمی باورهای غلط و واقعیت‌ها درباره پرکردگی نقره‌ای
پرکردگی آمالگام سال‌هاست که در دندانپزشکی برای ترمیم دندان‌های پوسیده به کار می‌رود. این ماده که اغلب به‌عنوان «پرکردگی نقره‌ای» شناخته می‌شود، ترکیبی از فلزاتی مانند جیوه، نقره، قلع و مس است. اما سؤال اصلی اینجاست: آیا وجود جیوه در آمالگام برای سلامتی مضر است؟
در این مقاله به بررسی دقیق این موضوع می‌پردازیم و باورهای غلط رایج را با واقعیت‌های علمی مقایسه می‌کنیم.
آمالگام چیست و چرا جیوه دارد؟
آمالگام ماده‌ای فلزی است که به‌صورت خمیری شکل درون دندان قرار داده می‌شود و به‌سرعت سفت می‌شود. ترکیب آن شامل:
- ۵۰٪ جیوه
- ۲۲ تا ۳۲٪ نقره
- ۶ تا ۹٪ قلع
- ۲ تا ۸٪ مس
جیوه به دلیل خاصیت چسبندگی و پایداری بالا، نقش کلیدی در ترکیب آمالگام دارد. اما همین عنصر باعث ایجاد نگرانی‌هایی در بین مردم شده است.
نگرانی درباره جیوه: از کجا شروع شد؟
جیوه فلزی سنگین و سمی است و در مقادیر زیاد می‌تواند به سیستم عصبی، کلیه و دیگر ارگان‌های بدن آسیب بزند. برخی افراد معتقدند که آمالگام دندانی باعث آزاد شدن بخارات جیوه در دهان می‌شود و در دراز مدت ممکن است به بدن آسیب برساند.
اما آیا این ادعا که آمالگام برای سلامتی مضر است، بر پایه علمی است؟ بیایید با تحقیقات معتبر بررسی کنیم.
سازمان‌های معتبر جهانی چه می‌گویند؟
سازمان بهداشت جهانی (WHO):
استفاده از آمالگام را ایمن دانسته اما توصیه کرده که در صورت امکان، به سمت جایگزین‌های بدون جیوه حرکت شود.
FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا):
در سال ۲۰۲۰ اعلام کرد که آمالگام برای اکثر افراد ایمن است، اما برای گروه‌های خاصی ممکن است خطراتی داشته باشد، از جمله:
- زنان باردار یا شیرده
- کودکان زیر ۶ سال
- افراد با بیماری کلیوی
- افراد با حساسیت به فلزات سنگین
انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA):
همچنان آمالگام را به‌عنوان یک گزینه معتبر و بی‌خطر تأیید می‌کند، مشروط به استفاده درست و تحت نظارت دندانپزشک حرفه‌ای.
آیا بخار جیوه از آمالگام آزاد می‌شود؟
بله، اما به مقدار بسیار کم. هنگام جویدن یا نوشیدن نوشیدنی‌های داغ، مقدار کمی بخار جیوه آزاد می‌شود که طبق تحقیقات:
- کمتر از حد مجاز برای سلامتی انسان است
- بدن انسان توانایی دفع این میزان را دارد
بنابراین، برای افراد سالم این مقدار نگرانی جدی ایجاد نمی‌کند.
باورهای غلط رایج درباره آمالگام
| باور غلط | واقعیت علمی |
|---|---|
| آمالگام مسموم‌کننده است | دوز جیوه آزادشده بسیار ناچیز است و برای افراد سالم بی‌خطر است |
| پر کردن با آمالگام باعث بیماری‌های عصبی می‌شود | هیچ شواهد علمی قوی این ارتباط را اثبات نکرده است |
| باید همه آمالگام‌ها را تعویض کرد | تعویض بی‌دلیل ممکن است خطرناک‌تر از نگه داشتن آن باشد |
چه زمانی بهتر است آمالگام تعویض شود؟
در موارد زیر تعویض آمالگام توصیه می‌شود:
- شکستن یا ترک خوردن پرکردگی
- نشتی یا پوسیدگی اطراف آن
- حساسیت یا درد مداوم
- نیاز به ترمیم زیبایی در دندان‌های جلویی
- اگر جزء گروه‌های حساس هستید (طبق توصیه FDA)
⚠ توجه: تعویض خودسرانه یا غیرضروری پرکردگی آمالگام می‌تواند منجر به آزاد شدن بخار جیوه شود و عوارض بیشتری ایجاد کند. حتماً این کار باید تحت نظر دندانپزشک و با رعایت استانداردهای ایمنی انجام شود.
جایگزین‌های آمالگام چیست؟
- کامپوزیت (همرنگ دندان)
- سرامیک یا پرسلن
- پر کردگی طلا
هر کدام از این مواد مزایا و معایب خود را دارند و باید با توجه به محل دندان، نیاز درمانی و بودجه بیمار انتخاب شوند.
جمع‌بندی: آمالگام؛ مفید یا مضر؟
آمالگام دندانی سال‌هاست که با موفقیت در میلیون‌ها بیمار استفاده شده و شواهد علمی قوی برای اثبات ضرر قطعی آن وجود ندارد.
با این حال، استفاده از آن در برخی گروه‌های خاص نیاز به بررسی بیشتری دارد. مهم‌ترین نکته این است:
اگر پرکردگی آمالگام شما سالم است و مشکلی ایجاد نمی‌کند، نیازی به تعویض آن نیست.
با مراجعه منظم به دندانپزشک و رعایت بهداشت دهان، می‌توانید با خیال راحت از ترمیم‌های قدیمی خود استفاده کنید. ما در کلینیک دندانپزشکی آدنیس به صورت رایگان مشاوره تلفنی و حضوری در خصوص مشکلات دندان های شما خواهیم داشت.
