جراحی دندان (انواع روشها، عوارض و مراقبتهای بعد از آن)
احتمالاً بسیاری از ما وقتی نام جراحی دندان را میشنویم، بلافاصله یاد کشیدن دندان عقل میافتیم. این تصور رایج است، اما واقعیت این است که جراحی دندان فقط به کشیدن دندان محدود نمیشود. بلکه در بسیاری از شرایط دیگر از درمان بیماریهای لثه گرفته تا کاشت ایمپلنت، برداشتن کیستها یا آمادهسازی دندانها برای ارتودنسی، جراحی دندان میتواند بخشی مهم و حیاتی از روند درمان باشد. با وجود اهمیت این نوع درمان، نگرانی از درد، بیهوشی یا دوران نقاهت آن باعث میشود بعضی افراد از مراجعه به موقع به دندانپزشکی خودداری کنند و در نتیجه مشکلاتشان پیچیدهتر شود. در حالی که با شناخت بهتر روشهای جراحی دندان، مراحل انجام و عوارض آن میتوان این ترس را تا حد زیادی کاهش داد. پس با ما همراه باشید تا با انواع مختلف جراحی دندان، دلایل انجام آن و نکات مراقبتی کلیدی قبل و بعد از عمل آشنا شوید.
جراحی دندان چیست؟
جراحی دندان به مجموعهای از اقدامات درمانی و گاهی زیبایی گفته میشود که بر روی دندانها، لثهها، فک و سایر ساختارهای داخلی دهان انجام میشوند. برخلاف تصور عموم مردم، این نوع جراحی فقط برای کشیدن دندان عقل یا دندانهای عفونی انجام نمیشود. بلکه جراحی دندان طیف وسیعی از روشها را دربر میگیرند؛ از کشیدن دندان و کاشت ایمپلنت گرفته تا اصلاح ناهنجاریهای فک و لثه. به همین دلیل، جراحی دندان یک عنوان کلی برای مجموعهای از اقدامات تخصصی در حوزه دهان و دندان محسوب میشود.
در این میان، جراحی دندانهای جلویی به مراتب حساستر است. چرا که نتیجه آن مستقیماً بر زیبایی لبخند فرد تأثیر میگذارد. به همین دلیل، این نوع جراحی نه تنها از نظر درمانی اهمیت دارد، بلکه باید با از نظر زیبایی نیز عملکرد قابل قبولی داشته باشد.
جراحی دندان در چه مواقعی انجام میشود؟
تصمیم به انجام جراحی دندان معمولاً زمانی گرفته میشود که روشهای درمانی سادهتر پاسخگو نباشند یا مشکل بیمار آنقدر شدید باشد که نیاز به مداخلات جدیتری داشته باشد. در چنین مواردی، جراحی تنها راهکار مؤثر برای حفظ سلامت دهان و دندان و بازگرداندن عملکرد طبیعی آنها است.
از جمله مواردی که ممکن است نیاز به جراحی دندان پیدا کنید، میتوان به این موارد اشاره کرد:
- بیماریهای پیشرفته لثه
- دندان نهفته یا نیمه نهفته (مانند دندان عقل)
- شکستگیهای عمیق دندان
- کاشت ایمپلنت
- تحلیل استخوان فک و نیاز به پیوند استخوان
- وجود تودههای خوش خیم یا برجستگیهای غیرطبیعی در دهان
- اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)
- جراحیهای مرتبط با سرطان یا ضایعات دهانی
- پوسیدگیهای گسترده که قابل ترمیم نیستند.
- آپنه خواب در موارد خاصی که منشأ فکی دارد.
انواع جراحی دندان
جراحی دندان بسته به نوع مشکل و شرایط دهان و دندان بیمار به روشها و با اهداف مختلفی انجام میشود و همیشه یک روند یکسان و تکراری ندارد. در برخی موارد هدف تنها خارج کردن دندان آسیب دیده است، اما در موارد دیگر ممکن است بازسازی استخوان، اصلاح فک و لثه یا آمادهسازی دهان برای درمان های دیگر مدنظر باشد. شناخت این روشها میتواند دید بهتری از فرآیند درمان در اختیارمان بگذارد.
برخی از رایجترین جراحیهای دندان عبارتند از:
1-جراحی کشیدن دندان
جراحی کشیدن دندان زمانی ضرورت پیدا میکند که ساختار دندان به قدری آسیب دیده یا پوسیده باشد که امکان درمان و ترمیم آن وجود نداشته باشد. این مشکل ممکن است در اثر پوسیدگی پیشرفته، بیماریهای لثه، ضربه به دندان یا نهفته بودن دندان ایجاد شود.
در میان همه دندانها، دندان عقل بیش از بقیه دندانها نیازمند جراحی برای کشیدن است. دندانهای عقل ممکن است به صورت افقی رشد کنند و در بافت نرم یا استخوان فک نهفته بمانند یا در زاویههایی رشد کنند که به دندانهای مجاور فشار وارد کنند. در چنین شرایطی، انجام جراحی برای خارج کردن آن توصیه میشود. این جراحی ممکن است تحت بیحسی موضعی یا در برخی موارد خاص تحت بیهوشی انجام شود.
همچنین گاهی اوقات کشیدن دندان به عنوان بخشی از یک روند درمانی برای آمادهسازی فک جهت کاشت ایمپلنت یا ساخت پروتزهای دندانی انجام میشود.
2-جراحی سینوس لیفت
یکی از جراحیهای تخصصی و مهم در حوزه دندانپزشکی، جراحی سینوس لیفت است. این عمل زمانی انجام میشود که استخوان بخش عقبی فک بالا (در ناحیه دندانهای آسیاب) به دلیل از دست رفتن دندان یا تحلیل طبیعی استخوان، ارتفاع و استحکام کافی برای کاشت ایمپلنت نداشته باشد.
در حالت طبیعی، ریشه دندانهای فک بالا به صورت مستقیم در زیر حفره سینوسی قرار دارند. زمانی که جای دندانها برای مدت طولانی خالی مانده باشند، استخوان این ناحیه به مرور زمان تحلیل میرود و مرز بین سینوس و حفره دهان نازک میشود. این شرایط، کاشت موفق ایمپلنت را با مشکل مواجه میکند و فرد نیاز به جراحی سینوس لیفت پیدا میکند.
طی این عمل، جراح ابتدا با ایجاد یک حفره کوچک در استخوان فک، غشای کف سینوس را به آرامی به سمت بالا حرکت میدهد. سپس، فضای ایجاد شده با مواد پیوندی استخوان پر میشود تا ساختاری محکم و با ثبات برای کاشت ایمپلنت فراهم شود.
با وجود آنکه این جراحی ممکن است نسبت به سایر روش ها پیچیدهتر به نظر برسد، اما برای بیمارانی که نیاز به کاشت ایمپلنت در فک بالا دارند و استحکام فک بالای آنها به میزان کافی نیست، یک مرحله حیاتی محسوب میشود.
3-جراحی کاشت ایمپلنت دندان
در میان روشهای مختلف جایگزینی دندان، ایمپلنت دندان یکی از بادوامترین و قابلاعتمادترین گزینهها محسوب میشود. این روش نه تنها از نظر عملکردی شباهت زیادی به دندان طبیعی دارد، بلکه از نظر ظاهری نیز بسیار طبیعی و هماهنگ با سایر دندانها میباشد.
طی این جراحی، پایه ایمپلنت که معمولاً از فلزاتی مانند تیتانیوم یا زیرکونیوم ساخته میشود و سازگاری بالایی با بدن دارد، به عنوان جایگزین ریشه دندان از دست رفته درون استخوان فک قرار میگیرد. بعد از گذشت چند ماه، بدن بیمار با ایمپلنت سازگار شده و استخوان فک به طور طبیعی آن را در بر میگیرد؛ فرایندی که با عنوان استئواینتگریشن شناخته میشود.
پس از طی این مرحله، فک بیمار آماده ادامه فرایند درمان میشود تا ساختار دندان به طور کامل بازسازی شده و عملکرد طبیعی دهان و زیبایی لبخند بیمار بازیابی شود.
4-جراحی پریودنتال
جراحی پریودنتال که با عنوان جراحی لثه نیز شناخته میشود، یکی از روشهای درمانی مهم در حوزه بیماریهای لثه است. این جراحی معمولاً در مواردی انجام میشود که فرد دچار پریودنتیت (Periodontitis) شده باشد؛ عارضهای مزمن که با التهاب، عفونت و تحلیل تدریجی بافتهای نگهدارنده دندان همراه است.
پریودنتیت اگر به موقع درمان نشود، میتواند به از دست رفتن دندانها منجر شود. به همین دلیل، جراحی لثه به عنوان راهکاری مؤثر برای مهار این روند تخریبی مورد استفاده قرار میگیرد. در این روش، جراح با ایجاد برشهایی در بافت لثه، آن را به طور موقت از دندان جدا میکند تا به عمق ناحیه عفونی دسترسی پیدا کند. سپس پلاکهای باکتریایی، جرمهای عمیق و بافتهای آسیب دیده به دقت تمیز میشوند. در پایان، بافت لثه مجدداً در جای خود قرار گرفته و با بخیه تثبیت میشود.
5-اپیکوکتومی
یکی از روشهای تخصصی در حوزه جراحی دندان، جراحی اپیکوکتومی (Apicoectomy) است. روشی که به منظور درمان و برداشتن کیستهای ایجاد شده در ناحیه انتهایی ریشه دندان انجام میشود. تشکیل این نوع کیست معمولاً در نتیجه یک عفونت مزمن و درمان نشده اتفاق میافتد؛ عفونتی که بیشتر پس از پوسیدگیهای عمیق یا درمانهای ناقص ریشه به وجود میآید.
در جراحی اپیکوکتومی، جراح ابتدا بافت آلوده و کیست را از اطراف ریشه خارج میکند. سپس در صورت نیاز نوک ریشه نیز برداشته میشود تا محل کاملاً پاکسازی شده و از گسترش مجدد عفونت نیز جلوگیری شود.
این جراحی اغلب زمانی توصیه میشود که درمان ریشه (عصب کشی) پاسخگو نبوده یا امکان تکرار آن وجود نداشته باشد. هدف اصلی، حفظ دندان و جلوگیری از نیاز به کشیدن آن است.
6-جراحی دندان قبل از ارتودنسی
ارتودنسی به عنوان روشی مؤثر برای مرتب سازی دندانها و اصلاح ناهنجاریهای فکی معمولاً بدون نیاز به جراحی انجام میشود. با این حال، در برخی موارد خاص، جراحی دندان نقش مهمی در روند درمان ایفا میکند.
زمانی که در معاینه اولیه مشخص شود فضای کافی در فک برای قرارگیری تمام دندانها به صورت مرتب وجود ندارد، دندانها ممکن است تحت فشار و تراکم بیش از حد قرار بگیرند. در این شرایط، جراحی به منظور کشیدن برخی دندانها انجام میشود تا فضای لازم برای حرکت و مرتب شدن سایر دندانها فراهم شود.
بنابراین، جراحی دندان در درمان ارتودنسی تنها زمانی ضرورت پیدا میکند که ساختار فک و دهان بیمار اجازه انجام کامل و بدون مشکل روند ارتودنسی را ندهد. این تصمیم معمولاً پس از بررسی دقیق توسط دندانپزشک و متخصص ارتودنسی گرفته میشود تا بهترین نتیجه درمانی به دست آید.
7-جراحی افزایش طول تاج دندان
گاهی اوقات برای اینکه بتوان روکش دندان را به درستی و با دوام کافی روی دندان قرار داد، نیاز است مقداری از بافت لثه و حتی استخوان اطراف دندان برداشته شود. این فرایند با هدف ایجاد فضای کافی برای نصب روکش انجام میشود.
در این جراحی، پزشک با استفاده از بیحسی موضعی، بخشهای اضافی لثه و در صورت نیاز استخوان پیرامون دندان را به صورت دقیق حذف میکند تا تاج دندان برای قرارگیری روکش آماده شود. این اقدام باعث میشود روکش روی دندان بهتر فیت شده و از آسیبهای احتمالی به لثه و دندان جلوگیری شود.
8-جراحی اصلاحی فک
جراحی اصلاحی فک که در اصطلاح پزشکی به آن جراحی ارتوگناتیک (Orthognathic Surgery) گفته میشود، برای درمان ناهنجاریهای اسکلتی فک بالا، فک پایین یا هر دو انجام میشود. این نوع جراحی معمولاً زمانی توصیه میشود که ناهماهنگی بین فکها باعث اختلال در عملکردهایی مانند جویدن، صحبت کردن یا حتی تنفس شده باشد یا زمانی که عدم تقارن فک تأثیر قابل توجهی بر ظاهر صورت گذاشته باشد.
در برخی موارد، این جراحی میتواند به کاهش درد ناشی از اختلالات مفصل فکی گیجگاهی (TMJ) نیز کمک کند. هدف نهایی این جراحی، ایجاد هماهنگی بهتر بین اجزای صورت و بهبود عملکرد سیستم فک و دهان است.
اقدامات قبل از جراحی دندان
قبل از انجام هر نوع جراحی دندان، اولین گام بررسی و ارزیابی دقیق وضعیت دهان و دندان های بیمار توسط دندانپزشک متخصص است. دندانپزشک با انجام معاینه فیزیکی سلامت لثهها، استخوان فک و شرایط کلی دندانها را مورد ارزیابی قرار میدهد تا بهترین روش درمانی انتخاب شود.
در بسیاری از موارد، معاینه فیزیکی به تنهایی کافی نیست و برای داشتن اطلاعات دقیقتر از وضعیت ساختارهای داخلی دهان از روشهای تصویربرداری مانند اشعه ایکس (رادیوگرافی) استفاده میشود. این تصاویر به دندانپزشک کمک میکنند تا میزان آسیب دیدگی، وضعیت ریشهها و سایر نکات مهم را به درستی تشخیص دهد و برنامه درمانی را با دقت بیشتری طراحی کند.
مراقبتهای لازم بعد از جراحی دندان
بعد از انجام جراحی دندان برای کمک به بهبودی سریع و کاهش ناراحتی به نکات زیر توجه کنید:
- تا یکی دو ساعت اول بعد از جراحی از خارج کردن آب دهان خودداری کنید و آب دهانتان را قورت دهید. زیرا مکش ایجاد شده در دهان هنگام خارج کردن آب دهان ممکن است لخته خون را از جای خود خارج کند.
- تا چند ساعت بعد از جراحی دندان از غذا خوردن پرهیز کنید. چون اثرات بیحسی هنوز باقی مانده است و ممکن است بدون متوجه شدن لب، گونه یا زبان خود را گاز بگیرید.
- تا ۲۴ ساعت پس از عمل، فقط مایعات سرد مصرف کنید و از خوردن غذاهای سفت یا گرم خودداری نمایید.
- برای نوشیدن مایعات از نی استفاده نکنید؛ بهتر است از قاشق یا لیوان معمولی استفاده کنید تا به محل جراحی فشار وارد نشود.
- تا ۲۴ ساعت بعد از جراحی از مصرف چای، سیگار و نوشابههای گازدار پرهیز کنید. این موارد میتوانند روند بهبودی را مختل کنند.
- تا ۲۴ ساعت اول مسواک نزنید. اما از شب دوم میتوانید به آرامی قسمتهای دیگر دهان (به جز محل زخم) را مسواک بزنید.
- از فعالیتهای سنگین بدنی در چند روز اول پرهیز کنید.
- ممکن است تا چند ساعت بعد از عمل، خونابه یا لکههای قرمز رنگ در آب دهان مشاهده کنید که جای نگرانی ندارد و به معنای خونریزی فعال نیست.
- داروهای تجویز شده را دقیقاً در زمانهای مشخص مصرف کنید تا درد و التهاب کنترل شود.
- اگر دندانپزشک دهانشویه کلرهگزیدین تجویز کرده است، طبق دستور از آن استفاده کنید تا از عفونت جلوگیری شود.
- اگر محل جراحی بخیه شده است، به هیچ عنوان با زبان یا دست آن را تحریک نکنید. معمولاً یک هفته تا ده روز پس از جراحی باید برای کشیدن آن به دندانپزشک مراجعه کنید.
آیا جراحی دندان درد دارد؟
این سؤال یکی از رایجترین دغدغههای بیماران قبل از جراحی دندان است. واقعیت این است که در حین جراحی، به دلیل استفاده از بیحسی موضعی شما هیچ دردی احساس نخواهید کرد. اما پس از پایان عمل و با از بین رفتن اثر بیحسی ممکن است مقداری درد، تورم یا ناراحتی در محل جراحی تجربه کنید که کاملاً طبیعی است و معمولاً با مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک به راحتی کنترل میشود.
خطرات و عوارض جراحی دندان چیست؟
همانطور که در هر نوع عمل جراحی، احتمال بروز عوارض وجود دارد، جراحی دندان هم از این قاعده مستثنا نیست. البته این به معنای خطرناک بودن آن نیست، اما آگاهی از عوارض احتمالی به شما کمک میکند با آمادگی بیشتری وارد فرایند درمان شوید.
از جمله عوارض احتمالی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد در محل جراحی
- عفونت
- آسیب به دندانهای اطراف
- بیحسی طولانی مدت
- خشکی حفره (Dry Socket)
- باقی ماندن تکههایی از ریشه دندان
- ایجاد مشکل در سینوسها مخصوصاً هنگام جراحی فک بالا
البته با رعایت دقیق نکات مراقبتی بعد از جراحی، مصرف داروهای تجویز شده و پیروی از توصیههای پزشک میتوان احتمال بروز این عوارض را تا حد زیادی کاهش داد.
اگر پس از جراحی با علائم غیرعادی مواجه شدید، بهتر است بدون تأخیر به دندانپزشک خود اطلاع دهید.
علائم عفونت بعد از جراحی دندان
اگرچه دندانپزشکان برای پیشگیری از عفونتهای احتمالی بعد از جراحی دندان معمولاً آنتیبیوتیک تجویز میکنند، اما آگاهی بیمار از علائم هشداردهنده نقش مهمی در تشخیص زودهنگام و جلوگیری از پیشرفت عفونت دارد.
برخی از مهمترین علائم عفونت بعد از جراحی دندان عبارتند از:
- دشواری در تنفس یا بلع
- خونریزی شدید در محل جراحی
- تورم لثهها در اطراف ناحیهای که دندان کشیده شده
- بوی نامطبوع یا طعم ناخوشایند مداوم در دهان
- بیحسی طولانی مدت که بیش از ۲۴ ساعت باقی بماند
- درد هنگام باز و بسته کردن دهان
- تب بالا یا احساس گرما در بدن
- ترشح چرکی یا همراه با خون از بینی (مخصوصاً پس از جراحیهای فک بالا)
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، مراجعه سریع به دندانپزشک ضروری است تا از پیشرفت عفونت جلوگیری شود و درمان مناسب آغاز گردد.
جراحی دندان چقدر طول میکشد؟
اینکه یک جراحی دندان چقدر طول میکشد، کاملاً بستگی به نوع عمل، تعداد دندانهای درگیر و حتی استفاده یا عدم استفاده از داروهای آرامبخش دارد. مثلاً اگر قرار باشد تنها یک دندان کشیده شود، معمولاً همه چیز در حدود نیم ساعت به پایان میرسد. اما وقتی پای جراحیهای پیچیدهتری مثل اصلاح فک وسط باشد، معمولاً جراحی بسته به جزئیات عمل، یک تا چند ساعت طول میکشد.
پس هیچ مدت زمان ثابتی را نمی توان اعلام کرد. زیرا هر بیمار، شرایط خاص خودش را دارد و هر جراحی با هدف متفاوتی انجام میشود.
مدت زمان بهبودی بعد از جراحی دندان چقدر است؟
مدت زمان بهبودی بعد از جراحی دندان بسته به شرایط هر بیمار و نوع عمل جراحی متفاوت است و نمیتوان یک زمان مشخص و قطعی برای همه افراد تعیین کرد. با این حال، به طور معمول بیشتر بیماران ظرف یک هفته پس از جراحی به حالت طبیعی و کارهای روزمره خود بازمیگردند.
عوامل متعددی مانند سن، نوع جراحی، میزان پایبندی به نکات مراقبتی بعد از عمل و وضعیت سلامت کلی بیمار میتواند در سرعت ریکاوری تأثیرگذار باشد. رعایت دقیق توصیههای پزشک و مراقبتهای پس از جراحی نقش مهمی در تسریع روند بهبودی دارد.
هزینه جراحی دندان چقدر است؟
هزینه جراحی دندان به عوامل متعددی بستگی دارد. نوع و پیچیدگی جراحی، تعداد دندانهای تحت درمان، نیاز به بیهوشی یا داروهای خاص، استفاده از تجهیزات پیشرفته و محل انجام جراحی همگی در تعیین هزینه نهایی تأثیرگذار هستند. به عنوان مثال، کشیدن یک دندان ساده معمولاً هزینه کمتری نسبت به جراحیهای تخصصی مانند کاشت ایمپلنت یا اصلاح فک دارد.
به همین دلیل، بهترین راهکار برای اطلاع از قیمت دقیق جراحی دندان این است که با یک متخصص مشورت کنید تا تصمیمگیری آگاهانهتری داشته باشید. برای دریافت مشاوره رایگان و اطلاع از هزینهها میتوانید با شماره 02188558606 تماس بگیرید.
آیا جراحی دندان در دوران بارداری خطرناک است؟
دوران بارداری از حساسترین مراحل زندگی هر خانمی است و طبیعی است که نگرانیهایی درباره انجام جراحی دندان در این دوران وجود داشته باشد. به دلیل تأثیرات احتمالی داروهای بیحسی و بیهوشی بر سلامت مادر و جنین، تصمیمگیری درباره زمان و نوع درمان نیازمند دقت و مشاوره تخصصی است.
پزشکان معمولاً توصیه میکنند که جراحی دندان غیرضروری در سه ماهه اول و سه ماهه آخر بارداری انجام نشود. زیرا در این بازهها حساسیتها و ریسکهای بیشتری برای جنین وجود دارد. پس اگر وضعیت دندانها اورژانسی و دردناک نباشد، بهتر است جراحی تا بعد از دوران بارداری به تعویق بیفتد.
البته در مواقعی که جراحی ضروری باشد، میتوان با رعایت تمامی نکات ایمنی و استفاده از روشها و داروهای مناسب بدون خطر جدی برای مادر و جنین اقدامات لازم را انجام داد.
آیا جراحی دندان برای کودکان خطرناک است؟
طبیعتاً هر زمان که صحبت از جراحی برای کودکان به میان میآید، نگرانی والدین کاملاً قابل درک است. اما باید بدانید که جراحی دندان در کودکان، اگر توسط دندانپزشک متخصص و با رعایت کامل اصول ایمنی و بهداشتی انجام شود، معمولاً خطری به همراه ندارد. این جراحیها میتوانند شامل کشیدن دندانهای شیری آسیب دیده، درمان عفونتهای پیشرفته یا آمادهسازی دهان برای ارتودنسی باشند.
به طور کلی، جراحی دندان برای کودکان اگر در زمان مناسب و با نظارت یک تیم درمانی مجرب انجام شود، کاملاً ایمن است.
جمعبندی
جراحی دندان اگرچه در نگاه اول ممکن است کمی نگران کننده به نظر برسد، اما در واقع بخش مهم و مؤثری از خدمات دندانپزشکی محسوب میشود. این جراحیها میتوانند نقش کلیدی در بهبود عملکرد، سلامت و حتی زیبایی لبخند شما داشته باشند. با این حال، به دلیل حساسیت بالا و نیاز به دقت و تخصص در انجام این نوع جراحیها، بسیار مهم است که درمان خود را تنها به افراد متخصص و مراکز معتبر بسپارید. انتخاب پزشک ماهر و کلینیکی مطمئن نه تنها احتمال موفقیت درمان را بالا میبرد، بلکه دوران بهبودی را نیز برایتان آسانتر میکند.
کلینیک دندانپزشکی آدنیس با بهرهگیری از تجهیزات مدرن و تیم درمانی متخصص، یکی از گزینههای قابل اعتماد برای انجام انواع جراحیهای دندانی میباشد. پس اگر به دنبال یک کلینیک مجهز، ایمن و با کادری مجرب برای انجام جراحی دندان هستید، همین امروز با شماره 88558606 تماس بگیرید. کارشناسان ما آماده پاسخگویی به سوالات شما همشهریان عزیز میباشند.